Omurilik yaralanmalı hastalarda ağrı ve özellikleri

Ayşegül Ketenci, Merve Damla Korkmaz
İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi, Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye

Amaç: Omurilik yaralanması olan hastaların yaşam kalitesini en fazla düşüren yakınımlardan birisi olan ağrının özelliklerini saptamaktır.

Gereç-Yöntem: Son beş yılda Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon kliniğimiz tarafından takip edilen omurilik yaralanmalı 87 hasta çalışmaya dahil edildi. Hastaların etyolojileri, omurilik yaralanması süreleri, yaralanmanın seviyesi, ASIA skorları, ağrı tipleri ve ağrı süreleri, ağrıları için aldıkları medikal tedavileri, medikal tedavilerinin ağrı şiddetleri üzerine etkisi değerlendirildi.

Bulgular: Çalışmaya katılan hastaların yaş ortalamaları 42.17±14.04 ‘dü (28 kadın/59 erkek). Etyoloji değerlendirmesinde birinci sırada 25 hasta ile (%28.7) spinal korda yönelik cerrahi operasyon sonrası spinal kord yaralanmasının olduğu saptandı. Torakal seviyeden yaralanmanın en sık olduğu bölgeydi (%64.6). 47 hastada (%54.0) inkomplet yaralanma, 37 hastada ise (%42.5) komplet yaralanma olduğu görüldü, 3 hastanın klinik bilgisine ulaşılamadı (%3.4). Hastaların ASIA skorlamasına göre en çok 37 hasta ile (% 42.5) A düzeyinde spinal kord yaralanmasına sahip oldukları (11 kadın/26 erkek) belirlendi. ASIA A skoruna sahip olan bu hastalarda spinal kord yaralanmasının en fazla sebebini %35.1 ile trafik kazaları oluşturuyordu. Operasyonlardan sonra ise hastaların daha çok ASIA C (%31.8) ve ASIA D (%53.3) skoruna sahip oldukları saptandı. Ağrı değerlendirmesinde 42 hastada (%48.3) nöropatik tipte, 10 hastada (%11.5) nosiseptif tipte, 1 hastada (%1.1) mikst tipte ağrısı olduğu saptandı, 13 hastanın ağrı sınıfı bilgisine ulaşılamadı (%14.9). Hastaların inkomplet omurilik yaralanması olanların daha uzun süre (p<0.001) ve daha şiddetli (p<0,004) ağrı yaşadığı saptandı. Nöropatik ağrısı olan hastaların 27 tanesi (%31.0) pregabalin, 15 tanesinin de (%17.2) gabapentin kullandığı; nosiseptif ağrısı olan hastaların 6 tanesinin (%6.9) nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar, 4 tanesinin de (%4.6) opioid kullanıyordu. VAS ile yapılan ağrı değerleri incelendiğinde tedavi öncesi ve tedavi sonrası ortalama 1.03±1.73 azalma olduğu saptandı ve istatistiksel olarak anlamlı bulundu (p=0.03).

Sonuç: Ağrı, spinal kord yaralanmasının en sık komplikasyonlarından biridir. Yapılan çalışmalar, hastaların % 66-79’unun kronik ağrıdan şikayet ettiklerini göstermiştir. Biz de polikliniğimize başvuran hastaların % 60.9’unda farklı tiplerde kronik ağrı şikayeti olduğunu saptadık ve özellikle inkomplet hastalarda ağrının daha uzun süreli ve şiddetli olduğunu belirledik. Yaşam kalitesine önemli oranda etki yapan bu patolojinin tedaviye iyi cevap vermesi nedeni ile özellikle sorgulanması ve hızla tedavi edilmesi fikrindeyiz.

Anahtar Kelimeler: Ağrı, nöropatik, spinal kord yaralanması, yaşam kalitesi